CONSTANTINO BRUMIDI (1805-1880)

Ο Μιχαήλ Άγγελος της Αμερικής

Της Dimitra Papanastasopoulou

Ένας εξαιρετικός ζωγράφος, ελληνικής καταγωγής που έφτασε να ζωγραφίσει το αμερικανικό Καπιτώλιο, ξοδεύοντας για το μεγαλειώδες αυτό έργο είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια!

Μια περιπετειώδης ζωή, ένας αφανής καλλιτέχνης, με τη μοίρα των πολλών εξ αυτών να πεθαίνουν άσημοι και πάμπτωχοι, τελευταία, και χάρη στην επιμονή μιας Αμερικανίδας ξεναγού, ήρθε ξανά στο προσκήνιο και αποθεώνεται η τεχνική του δεινότητα.

Ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης γεννήθηκε στη Ρώμη από τον Σταύρο Μπρουμίδη εκ Φιλιατρών και την Ιταλίδα Άννα Μπιανκίνι. Η οικογένεια του πατέρα του είχε ρίζες από το 1652 και πολεμούσε τους Τούρκους. Πρόγονοι του Κωνσταντίνου πολέμησαν στα Ορλωφικά, κάποιοι ήταν ηγετικά στελέχη. Κυνηγημένοι από τους Τούρκους, αναγκάστηκαν να διαφύγουν στη Ζάκυνθο στα 1774 και από εκεί στη Ρώμη.

Η κλίση στη ζωγραφική εκδηλώθηκε πολύ νωρίς στον Κωνσταντίνο που αρχίζει να φιλοτεχνεί τοιχογραφίες στα αριστοκρατικά παλάτσο της Ρώμης. Όταν φθάνει στην ηλικία των δεκατριών ετών, σπουδάζει ζωγραφική στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά στη Ρώμη, με δασκάλους μεγάλα ονόματα της ιταλικής τέχνης(Αντόνιο Κάνοβα, Μπερτέλ Τόρβαλντσεν). Γρήγορα γίνεται αντιληπτό το ταλέντο του στις αναγεννησιακές τοιχογραφίες, αλλά και στην γλυπτική. Δεν θ’ αργήσει να γίνει ένας από τους καλύτερους ζωγράφους της Ρώμης.

Στα 1840 ο Πάπας Γρηγόριος ΙΣΤ΄τού ανέθεσε την αποκατάσταση των κατεστραμμένων τοιχογραφιών του Ραφαήλ στο Βατικανό, ενώ αργότερα ανέλαβε τη δημιουργία του πορτρέτου του Πάπα Πίου Θ΄. Ενθουσιασμένος ο Πίος τον παρασημοφόρησε και τον προσέλαβε στη φρουρά του Βατικανού. Η τιμή αυτή μετά από λίγα χρόνια θα φέρει τη ρήξη μεταξύ τους, αφού ο Μπρουμίδης θα αρνηθεί να πάρει όπλο και να πολεμήσει τον Γαριβάλδη. Η άρνησή του έχει ως αποτέλεσμα να βρεθεί φυλακισμένος στα μπουντρούμια του Βατικανού, αφήνοντας τη γυναίκα και τα δύο παιδιά του σε απόγνωση. Δέκα τέσσερις μήνες αργότερα, ο Πάπας τον ελευθέρωσε, αλλά ο Μπρουμίδης δεν αισθανόταν ασφαλής. Η έλευση του γαλλικού στρατού στη Ρώμη το 1849, τον έπεισε ότι ήταν ώρα να σαλπάρει για την Αμερική- τη χώρα της ευκαιρίας για όλους, τη χώρα που ήδη του προσέφερε δουλειές και συμβόλαια.

Ο Μπρουμίδης πάτησε το πόδι του στο φιλόξενο για εκείνον αμερικανικό έδαφος το 1852 και πήρε την αμερικανική υπηκοότητα το 1857. Πήγε μόνος, αφήνοντας για πάντα πίσω την οικογένειά του, διατηρώντας μόνον αλληλογραφία με την κόρη του.

Δεν προλαβαίνει να φιλοτεχνεί πορτρέτα, να διακοσμεί εκκλησίες και η φήμη του μεγαλώνει: όλοι μιλούν για τον Ιταλό που ζωγραφίζει σαν τον Μιχαήλ Άγγελο.

Επιστρέφοντας από ένα ταξίδι στο Μεξικό, όπου φιλοτέχνησε μια αναπαράσταση της Αγίας Τριάδας στον καθεδρικό της πόλης του Μεξικού, επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον και το Καπιτώλιο. Οι λευκοί του τοίχοι τού μιλούν, παραστάσεις γεννιούνται αμέσως στο γόνιμο μυαλό του. Δεν διστάζει στιγμή και προσφέρει τις υπηρεσίες του στον Φρούραρχο του Καπιτωλίου, τον επιστάτη των έργων επέκτασης του κτιρίου, δηλαδή.

Και άρχισε το έργο του από την Αίθουσα Συνεδριάσεων της Επιτροπής Γεωργίας.

Όλοι εντυπωσιάζονται και μέσα σε λίγα χρόνια γίνεται γνωστός ως «κυβερνητικός ζωγράφος». Όσες ώρες ζωγραφίζει ανεβασμένος πάνω στις σκαλωσιές, ένα σταθερό κοινό τον παρακολουθεί και τον θαυμάζει...

Το σημαντικότερο έργο του Μπρουμίδη στο Καπιτώλιο είναι ο θόλος του∙ περιλαμβάνει την κολοσσιαία Αποθέωση του Ουάσιγκτον και την ζωφόρο της Αμερικανικής Ιστορίας, με αλληγορικές παραστάσεις από την ιστορία του αμερικανικού έθνους. Οι διάδρομοι της Συγκλήτου θα μείνουν γνωστοί ως Διάδρομοι Μπρουμίδη, ενώ οι παραστάσεις του για την Ελευθερία και την Ένωση στον προθάλαμο του Λευκού Οίκου είναι μνημειώδεις.

Τα πορτρέτα όλων των πατέρων του αμερικανικού έθνους με τις περιβόητες αλληγορίες είναι δικά του έργα, έργα που τον οδήγησαν στο πάνθεον της αμερικανικής τέχνης.

Ζωγράφιζε μέχρι τέλους, χωρίς να κάμπτεται από το πέσιμο από τη σκαλωσιά και τις αρρώστιες που τον βρήκαν αργότερα, περνώντας τον περισσότερο χρόνο του μέσα στο Καπιτώλιο. Συνολικά, ζωγράφισε περισσότερα από 1.500 τ.μ. στο Καπιτώλιο.

Αν και τάφηκε στο νεκροταφείο των διασημοτήτων (Κοιμητήριο Γκλένγουντ) το μνήμα του παρέμεινε χωρίς επιγραφή. Και θα έμενε λησμονημένος για τα επόμενα εβδομήνα δύο χρόνια. Παραμένει μυστήριος ο λόγος που πέρασε τα τελευταία του χρόνια φτωχός, παρά την παχυλή αμοιβή που λάμβανε όλα του τα χρόνια.

Το 2008 ο πρόεδρος Τζόρτζ Μπούς υπέγραψε διάταγμα που απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου στον Έλληνα ζωγράφο.

Επιλέγω να μη σας δείξω τον ίδιο τον μεγάλο καλλιτέχνη, αλλά το έργο του Ελευθερία.