ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ανθρώπινο δυναμικό, επαφές

Της Dimitra Papanastasopoulou

Ένα πολλά υποσχόμενο αγαθό του μυκηναϊκού εμπορίου υπήρξε το ανθρώπινο δυναμικό. Ο Όμηρος μας αναφέρει την τύχη των λεηλατημένων πόλεων και των κατοίκων που μετατρέπονταν σε δούλους- περισσότερο των γυναικών. Οι πινακίδες κάνουν συχνά λόγο σε δούλους, κάποιοι εκ των οποίων περιγράφονται ως αιχμάλωτοι. Επιδρομές που περιγράφονται στα έπη ίσως δίνουν εικόνες της μυκηναϊκής ζωής

Δείχνοντας ότι δεν υπήρχε καμιά δυσκολία  αγοράς δούλων και ανταλλαγής τους με άλλα αγαθά.

Μια άλλη πιθανή μορφή ανθρώπινου δυναμικού  που δεν έχει καταγραφεί θα πρέπει να ήταν οι μισθοφόροι στρατιώτες. Δεν είμαστε βέβαιοι αν οι Μυκηναίοι πολεμιστές ήταν περισσότερο αξιόμαχοι από άλλους της ανατολικής Μεσογείου.

Από την αρχή της Εποχής του Χαλκού  η Κύπρος με τα πλούσια κοιτάσματά της σε χαλκό κατείχε μια ιδιαίτερη θέση στο εμπόριο με το Αιγαίο. Η μυκηναϊκή κεραμική εμφανίζεται πολύ συχνά εκεί. Ακόμη, δημιουργήθηκε μια αποικία Μυκηναίων στην Κύπρο στις αρχές του 13^ου π.Χ. αι. Και όταν οι θαλαμωτοί τάφοι αντικατέστησαν τους προηγούμενους, η κεραμική των Μυκηναίων παραγόταν στην Κύπρο.

Οι γνώμες διίστανται σχετικά με το αν αυτοί οι άποικοι ήταν πρόσφυγες, λόγω των καταστροφών στην ηπειρωτική χώρα ή ήταν μέρος του κύματος των Λαών της Θάλασσας που προκάλεσαν χάος εκείνη την περίοδο πιο μακριά στην Ανατολή. Όποια κι αν ήταν η αιτία οι σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου παρέμειναν ισχυρές, ακόμη και αργότερα, όταν τα πιο πολλά σημάδια επαφής με τις πιο ανατολικές περιοχές εξαφανίζονται για περίπου τρεις αιώνες.

Αν και η επαφή με την Τροία θεμελιώθηκε στις αρχές της Μυκηναϊκής Περιόδου, η επέκταση του εμπορίου στη Μαύρη Θάλασσα παραμένει αβέβαιη. Στις βόρειες ακτές του Αιγαίου η μυκηναϊκή κεραμική έφθασε στην κεντρική Μακεδονία από τον 15^ο π.Χ. αι. και πύκνωσε περισσότερο μέχρι τον 12^ο π.Χ. αι., αλλά ο τοπικός χαρακτήρας του Μακεδονικού Πολιτισμού παρέμεινε ανεπηρέαστος στο μεγαλύτερο μέρος του.

Τα μυκηναϊκά όπλα ήταν πολύτιμα στην Ιλλυρία και στην κοιλάδα του Δούναβη στα χρόνια της πρώιμης Μυκαηναϊκής Περιόδου. Τα σπαθιά και οι τοπικές απομιμήσεις τους είναι πολύ διαδεδομένα, όμως, όταν έρχεται η Ανακορική Περίοδος αυτό το εμπόριο σταματά και ο μόνος τόπος εύρεσης του κοντού μυκηναϊκού σπαθιού κατά τον 13^ο π.Χ. αι. είναι η Ήπειρος.

Εκτός από τον χαλκό και το κεχριμπάρι, η Ιταλία και η κεντρική Μεσόγειος δεν διέθεταν άλλα υλικά που να ενδιέφεραν τους Μυκηναίους ή αν ήταν κάποια δεν έχουν σωθεί. Η μυληναϊκή κεραμική της Σικελίας και της νότιας Ιταλίας είναι πολύ μεγάλη: δοχεία, κούπες, κύπελλα. Τα πιο πρώιμα παραδείγματα ελαιοτριβείων στην Ιταλία, από την περιοχή Μπρόλιο ντι Τρεμπισάτσε στην ανατολική Καλαβρία χρονολογείται από τον 13^ο π.Χ. αι. και υποδηλώνουν την εισαγωγή των μυκηναϊκών εφαρμογών γεωργίας.

Η μυκηναϊκή κεραμική αντιπροσωπεύεται πολύ καλά στην Σαρδηνία, στην κοιλάδα του Πο στη νότια Ιταλία, καθώς και στην Ισπανία.

Οι νέες έρευνες και ανακαλύψεις προσθέτουν διαρκώς νέα στοιχεία σ’ αυτή την εικόνα του εμπορίου στην κεντρική και δυτική Μεσόγειο.